De roodhalsgans is een trekvogel die broedt in het noorden van Siberië en voornamelijk overwintert in Bulgarije en Roemenië. Een enkeling trekt in gezelschap van andere ganzen mee naar West-Europa. Ieder jaar worden in ons land wel enkele exemplaren waargenomen, vaak te midden van brand-, kol- of rotganzen. De sierlijke tekening en rode kleur spreken erg tot de verbeelding. Te midden van de grauwe, grijze en zwart gekleurde andere ganzensoorten die zich massaal in bijvoorbeeld het Lauwersmeergebied ophouden, is de roodhalsgans een welkome kleurige dissonant.
Fotograaf: Bert Ooms
Herkenning
53-56 cm. Kleine gans met onmiskenbaar patroon van zwart, wit en kastanjerood.
Verspreiding
Broedt in Noord-Rusland. Trekt in de winter naar gebieden rondom de Zwarte en Kaspische Zee. In Nederland een wintergast in uiterst klein aantal.
Biotopen
Broedt in zijn leefgebied op kleiige rivieroevers op de hoog-arctische toendra, in rivierdelta’s en minder vaak op kleine eilandjes in meren, meestal nabij roofvogels als sneeuwuil of slechtvalk. In leefgebieden met korte, stevige plantengroei.
Levenswijze
Voedsel
Meest grasachtige planten in broedgebied. In wintergebied ook zeekraal, maisstoppels of andere gewassen.
Eieren
Aantal eieren in legsel normaal 6-7, soms 3-10. Crèmeachtig-wit met groene tint. Formaat 63-74,4 x 42,1 x 47,8 mm, gewicht 69,9-81,45 g.
Roodhalsgans tussen de rotganzen Fotograaf: Bert Ooms
Kenmerken
Dit kunnen zowel mannetjes als vrouwtjes roodhalsganzen zijn. Fotograaf: Bert Ooms
Mannetje en vrouwtje roodhalsgans zien er hetzelfde uit en zijn dus allebei prachtig getekend. Het lijken door het felle kleurenpatroon wel tropische vogels, alleen leven deze roodhalsganzen op de Siberische toendra’s en trekken in de winter weg. Ze overwinteren bij de Kaspische en de Zwarte zee. Een enkeling vliegt dan door naar West-Europa en die noemen we dan een dwaalgast. Hierdoor kunnen we elke winter, verspreid door Nederland, wel een kleine twintig roodhalsganzen zien.
Verenkleed
Vliegende Roodhalsgans. Fotograaf: Bert Ooms
De roodhalsgans is een vrij kleine gedrongen gans met een opvallend dikke nek(1) en kleine bolle kop(2). Het snaveltje(3) is veel kleiner dan de snavel van veel andere ganzensoorten maar is voor deze voornamelijk grazende gans groot genoeg. Aan de basis van de snavel(4) is een witte ronde vlek te zien. Op de wang is een rode vlek met witte rand(5) te zien. De hals is aan de voorzijde van de nek(6) ook prachtig rood gekleurd. De rest van het lichaam is zwart wit getekend net als de meeste zwart witte ganzen zoals de brandgans, rotgans en grote Canadese gans.
Het verenkleed van zowel de mannetjes als de vrouwtjes roodhalsgans ziet er in de winter en in de zomer hetzelfde uit. Ook tijdens de jaarlijkse rui hebben de roodhalsganzen geen eclipskleed en ook de jonge vogels zien er, als de donsveren vervangen zijn door het volwassen verenkleed, hetzelfde uit. Wat dat betreft zijn het eigenlijk best wel saaie vogels.
Kenmerkend gedrag
Een badderende roodhalsgans. Fotograaf: Martijn Bot
Roodhalsganzen zijn monogame dieren die hun leven lang bij elkaar blijven. Een gezonde roodhalsgans kan wel twintig jaar oud worden. Ze grazen de bodem van de toendra af en eten zowel gras als mos en jonge plantenscheuten. Hun nesten maken ze op de grond in ondiepe kuiltjes waar het vrouwtje de eieren uitbroedt. Dat kuiltje maken ze het liefst onder een struik of enige andere beschutting.
Gelijkende soorten
Roodhalsgans tussen de brand- en rotganzen, Fotograaf: Bert Ooms
Eigenlijk zijn er geen ganzen te vinden die op een roodhalsgans lijken. De brandgans is de enige gans die met zijn scherpe tekening nog enigszins in de buurt van een roodhalsgans komt, maar hij mist de opvallende rode kleur. En omdat roodhalsganzen meestal in grote groepen brandganzen en kolganzen zitten, zie je ze ondanks hun opvallende kleuren nogal eens over het hoofd. Ondanks die spectaculaire tekening kunnen ze zich dus heel anoniem in grote groepen ganzen ophouden. Het devies is dan ook, scan rustig grote groepen ganzen af om zo een roodhalsgans te ontdekken. Dan valt ook meteen het kleinere formaat op: brandganzen zijn maximaal 70 cm lang, roodhalsganzen 60 cm.
Wist je dat?
De roodhalsgans ook een geliefde volièrevogel is?
Uit volières ontsnapte roodhalsganzen vaak aangezien worden voor een wild exemplaar? De kleine kwekersring aan de poot laat dan zien dat het een volièrevogel betreft.
Een mannetjesgans een ‘gent’ of ‘ganzerik’ wordt genoemd en het vrouwtje gewoon ‘gans’ heet
